Bisschop + Partners neemt u mee in een blogserie over naleefgedrag en milieuwetgeving
‘In de dagelijkse hectiek vergeten we soms het zicht op de hoofddoelen van Milieuwet- en regelgeving,’ stelt Leo Bisschop. ‘Die doelen zijn het verminderen van milieurisico’s: risico op milieuschade en de beperking van de risico’s voor de omgeving waarin een bepaalde activiteit wordt uitgeoefend. Het is ook niet gemakkelijk om die doelen in het zicht te houden in een opdrachtgever-opdrachtnemer relatie waarin je wordt afgerekend op getallen.’
‘We zijn er inmiddels aan gewend dat we tevreden opdrachtgevers hebben als we aan de kwantitatieve afspraken voldoen. 600 bedrijfsinspecties afgesproken? Dan ben je succesvol als dat lukt. Je mag je afvragen of er werkelijk verband bestaat tussen aantallen controles en beperking van milieurisico’s en externe veiligheid.’
Outcome gestuurd
‘We moeten weg van die getalsmatige benadering (output gestuurd) en zorgen dat we op het bereiken van de doelen worden aangesproken (outcome gestuurd). En dat blijkt makkelijker dan het lijkt. Er is gewoon nog niet genoeg over nagedacht doordat onze mindset nog op verantwoording in termen van output staat. Het gaat er om dat we de opdrachtgevers op overtuigende wijze inzicht kunnen bieden in de mate waarin we het doel hebben bereikt. Bisschop + Partners introduceert daarvoor het eenvoudig begrijpbare B+P risicoprofiel, gebaseerd op outcome en met de focus op gedragsverandering.’
Leo legt een schema op tafel en vervolgt: ‘Voor een bestuurder ziet de visualisatie van de outcome er dan als volgt uit.’
Visualisatie voorbeeld van resultaat op outcome niveau
‘In dit fictieve voorbeeld is te zien dat het risico op milieuschade en de externe risico’s verschillend kunnen zijn per branche. Hoe lager de score, hoe beter de hoofddoelen zijn gerealiseerd. Onze opdrachtgever mag bepalen waar nu de prioriteit naar uitgaat. Het ligt voor de hand dat we in het fictieve voorbeeld proberen de score van 90 punten terug te brengen omdat daar de meeste milieu- en risicowinst valt te boeken.’
Risicoprofiel en milieuschade
‘De score van het risicoprofiel is dus de representatie van het risico op milieuschade en de externe risico’s. In de afbeelding staat het risicoprofiel aangegeven voor een branche. Het is ook mogelijk het risicoprofiel van een enkel bedrijf te bepalen of voor een andere doelgroep selectie. Bijvoorbeeld alle bedrijfsactiviteiten waar een brandstofopslag aanwezig is. De scores blijven onderling vergelijkbaar. Ook kan een deel-doelgroep worden geselecteerd die hoger scoort dan het gemiddelde in die groep wat natuurlijk heel prettig is als het gaat om het prioriteren van toezicht en handhavingsactiviteiten.’
Leo zet de scores en dus de milieu- en externe risico’s op rij. Zij worden bepaald door:
- De kwaliteit van de van toepassing zijnde (vergunning) voorschriften.
- De ernst van de overtreding gedefinieerd als de mate waarin de overtreding een direct risico voor milieuschade of de omgeving vormt.
- Het gedrag van de overtreder gedefinieerd als de mate waarin de overtreder geneigd is overtredend gedrag te vertonen.
- Verzwarende omstandigheden gedefinieerd als kwetsbaarheid van de locatie waarin de overtreding plaatsvindt.
Landelijke Handhavings Strategie
‘De gedachte van het kwantificeren van een onwenselijke situatie wordt landelijk op verschillende wijzen uitgewerkt. Een voorbeeld is de Landelijke Handhavingsstrategie – afgekort LHS, waarbij via een interventiematrix en het ‘bepalen van verzwarende aspecten’ wordt besloten welke interventie moet worden gekozen. Bijna alle provincies hebben deze LHS bestuurlijk vastgesteld. Gemeenten en omgevingsdiensten zijn overwegend positief over het nut van de LHS.’
Verbetering van naleefgedrag
‘Bisschop + Partners is ook positief over de methodiek van de LHS omdat deze steun biedt aan de handhaver om in individuele gevallen en op basis van autonome inschatting tot een gewogen oordeel te komen. Echter, de systematiek van de LHS dient een ander doel en is niet geschikt als instrument om een VTH beleid inclusief prioriteiten en keuze van handhavingsinstrumentarium af te stemmen op verbetering van het naleefgedrag en daarmee op het terugdringen van milieu- en externe risico’s.’
Leo besluit: ‘Hoe de scores voor het B+P risicoprofiel tot stand komen en welke aanknopingspunten dat biedt voor een effectieve toezichtstrategie, komt aan de orde in de volgende blog.
Over de auteur
Leo Bisschop, de auteur van deze blogserie over efficiënter en beter toezicht, heeft meer dan dertig jaar ervaring in het VTH werkterrein. Zijn specialiteit is gedragsbeïnvloeding. En dan gaat het over de volle breedte, van het gedrag van hangjongeren tot het gedrag van multinationals. Hoewel hij de pensioengerechtigde leeftijd is gepasseerd is hij nog volop actief als spreker op seminars, trainer en adviseur. Hij geeft presentaties en traint jongeren met een gecompliceerde achtergrond (overlast gevende en zogeheten probleemjongeren).
Leo’s adagium is: ‘in de beperking toont zich de meester’ (vrij naar Goethe). Ofwel: Meesterschap is complexe zaken eenvoudig maken, niet omgekeerd. Hij is ervan overtuigd dat veel activiteiten en ontwikkelingen in het VTH werkveld onnodig complex worden gemaakt en slechts zijdelings bijdragen aan het hoofddoel, te weten: Beperking van het risico op milieuschade en externe risico’s.
Lees ook Minder inspanning bij handhaving én betere naleving